Dijital Tiyatroya Hoşgeldiniz
Dijital tiyatro da neymiş? Nereden çıktı? Demeyin. Duyanlar olabilir. Dünya Tiyatrolar Gününde dilimiz döndüğünce bir de biz anlatalım.
Cumhuriyet ile birlikte ülkemizde başlayan atılımlar,hiç kuşkusuz sanatta da yaşandı. Sanatın her branşında, eğitimli, yetenekli, tutkulu sanatçılarla büyük bir atılım yaşanırken, topluma da muhteşem bir dönem yaşatıldı. Adlarını saymasak vefasızlık olacak, unutursak haksızlık… Ama şunu biliyoruz ki bu ülke mükemmel oyuncular yetiştirdi. Ve O mükemmel oyuncular, bugünün tiyatrosunun da direkleri oldular.
Türkiye’de sinema sektörünün oluşması, tiyatrolara olan ilgiyi azaltmadı. Aksine, sinema ayrı bir seçenek olarak toplumun sosyal aktivitelerinde yerini aldı.
Televizyon içinse aynı şeyi söylemek pek de mümkün değil. Zira zaman içinde hayatlarımızda yerini aldı, tiyatro ve sinemaya ciddi ölçüde darbe vurdu. Pek çok köklü tiyatro seyircisizlikten ya da masrafları karşılayamadığı için küçülmek zorunda kaldı. Bir çoğu kapandı. Televizyon, ülkemizin kültürel iklimini değiştirdi desek yanlış olmaz.
TÜİK verilerine göre 2010 yılından beri tiyatroya ilgi artma eğilimindeydi. 2017 den itibaren sahnelenen oyun sayısı, seyirci ilgisi ve salon sayısı artmıştı.
Dijital tiyatro bunun neresinde dediğinizi duyar gibiyiz.
Covid…Ahhh o Covid… 2019 sonundan itibaren dünyayı etkilemeye başladı ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edildi. Mart 2020’de ise, tiyatrolar perdelerini kapatmak zorunda kaldı. Büyük bir şok ve belirsizlik. Ne zaman açılacak, satılan biletler ne olacak? Her şeyden önemlisi salonlar ve topluluklar ne yapacaklar?Nasıl ayakta kalacaklar?
Tiyatro emekçileri zaten, çoğunlukla emeklerinin karşılığını göremiyor. Tiyatrolar deseniz bin bir güçlükle hayatta kalmaya çalışıyorlar.
İlk şaşkınlık ve sonra adaptasyon süreci derken; uzadıkça uzayan bir kapanma süreci yaşandı. Sosyal yaşamın kısıtlanması, evlerdeki bir nevi hapis hayatı insanlar üzerinde baskı oluşturmaya başladı. Teknolojiye ayak uydurabilen sektörler; online eğitimler, kurslar, eğlence platformları vb ile hemen pozisyon alabildiler. Bu dönemi olabildiğince az hasarla atlattılar. İşte dijital tiyatro bu noktada ortaya çıktı.
Benzersiz Dijital Tiyatro Arşivi
Pandemi süreci pek çok değişimi de beraberinde getirdi. Değişimler ise tiyatroyu dijital ortama taşıdı. Tiyatro artık dijitalde.
Salgın sürecinde sahnelenemeyen oyunlar için Kültür ve Turizm Bakanlığı, Dijital Tiyatro Kütüphanesi‘ni kurdu. Kapanan perdeler, bu süreçte dijital tiyatro sahnesinde açıldı. Sezonda iptal edilen oyunların görsel arşivlerini Dijital Tiyatro Kütüphanesi’nde bulmak mümkün.
Ayrıca; Bakanlığa ait bu dijital platformlar ve Sanat Cepte uygulaması sayesinde 5 yıl boyunca oyunlara ulaşılabileceksiniz. Sanatseverler, pandemi döneminde tiyatrosuz kalmayacak.
Uygulamada Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü ve Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen etkinlikler de bulunabiliyor. Pek çok ünlü tiyatro topluluğu ve Şehir Tiyatrolarının, yerli-yabancı yazarların oyunları dijital tiyatro arşivinde mevcut.
Mobil Uygulamayla Dijital Tiyatro
Uygulamayı Google Play Store’dan veya App Store’dan indirilebilirsiniz. Türkiye’nin birçok ilinde gerçekleşen kültür ve sanat etkinlikleri hakkında bilgiye ulaşabilir, online etkinlik bileti alabilirsiniz.
Bu eşsiz kütüphaneye sadece özel tiyatrolar, yalnızca bir oyun ile başvurabiliyor. Dijital Tiyatro Kütüphanesi’ne oyun göndermek isteyen özel tiyatroların belirlenen koşulları sağlaması isteniyor. Kütüphaneye gönderilen oyunlar için başvuru sahiplerinden herhangi bir ücret talep edilmiyor.
Öncelik, salgın nedeniyle izleyici ile buluşamayan oyunlara verildi. Gönderilen oyunların tamamı arşivde yerini aldı. Sanat alanında şimdiye kadar yapılmamış bir arşiv, Kültür ve Turizm Bakanlığı sayesinde sanat severlere hizmet verecek.
Benzer uygulamalar dünyadaki ünlü müzeler tarafından hayata geçirilmişti. Dünyanın dört bir yanındaki müzeler, sanal geziler için ekranlarını açtılar.
Buraya kadar güzel…Uygulamalar sayesinde, pandemi döneminde evlere sıkışmış hayatlarımız, sanattan kopmayacak. Hayatlarımızın kalitesini korumak adına şahane bir uygulama.
Ancak, madalyonun diğer tarafına da bakıp, olabilecekleri tahmin etmeye çalışalım.
Dijital Tiyatronun Geleceği Var mı?
Bu süreç sona erdiğinde ödenekli tiyatroların başındakiler salonları kapatmaya karar verirse ne olacak? Daha az kadro ile salon kirası, reklam, vergi vs. giderler olmadan oyunları dijital platformlarda yayınlamaya karar verirlerse!!.. Daha geniş kitle ve daha yüksek fayda getirecek derlerse… Üstelik, izlenme rakamlarına bakıldığında dijital tiyatro tıklanma gelirleri bilet gelirlerinden de daha yüksek!
Böylesi bir durumda oyuncular ne yapacak? Sadece oyuncular değil, sahne arkası çalışanları ve bağlı diğer iş kollarını da etkileyecektir.
Son yıllarda bir ivme kazanıp yükselmeye başlamışken, olası böyle bir hamle, Türkiye’de tiyatroya ciddi zarar verebilir. Çünkü tiyatro basit bir seyirlik değildir. İzleyici açısından da, sahnede performansını sergileyen oyuncu açısından da, farklı bir deneyimdir. Sinema ve televizyondaki gibi seyirciyle oyuncu arasında mesafe olmamalıdır. Sahnedeki oyuncu ile koltuğunda oturan seyirci, aynı çatı altında görünmez bağlarla birbirine bağlanır. Oradaki büyü, aynı mekanda olmaları ile sağlanır.
Yaşadığımız bu süreçte evde kalmak önemli elbette. Böyle bir dönemde insanların sanata daha çok ihtiyacı var. Bu konuda hemfikiriz.
Tiyatro değişime açıktır. Çağımızın imkanlarını insana yararlı olmak için kullanmalıyız. Bu da doğru…Ancak, yukarıda söylediğimiz gibi seyirci ve oyuncunun aynı çatı altında buluşarak bir dünya yaratması eşsiz bir tecrübedir. Televizyon ve sinema, kendi vizyonları açısından benzer bir dijital dönüşüm yaşattılar. Ama tiyatro salonunda oluşan büyüyü asla yakalayamadılar.
Sonuç olarak, dijital oyunlar hayatımıza girdi. Böyle bir arşivin varlığı, performansları geleceğe taşıması açısından çok değerli. Dijital performanslar da, sahne performansları da hayatlarımızda olmalı diye düşünenlerdeniz.
2020 tüm dünya için unutulmaz bir yıl olarak tarihe geçti. Sanatı dijitale taşıyan bir yıl olarak da tarihe geçmeye aday. 2021 ve sonrasının da sanat severler için, teknoloji ve bu eşsiz arşivler sayesinde harika yıllar olmasını dileriz.
Tiyatro perdesi yaşama açılır.
Dünya Tiyatrolar Günü kutlu olsun.
Bilgi Paylaşınca Değerlidir